ことばのミソ 比較のトマト

言語の比較・対照/そのための多言語学習

アイスランド語の《基数詞のしくみ》

 アイスランド語の《基数詞のしくみ》について書く。アイスランド語の基数詞が数をどう表しているか,その構造・しくみをまとめる。このテーマについて詳しくは「テーマ《基数詞のしくみ》の記事リスト」に。

  • 目次-CONTENTS-
  • 更新履歴
  •  「関連記事」に「アイスランド語の記事リスト」へのリンクを追加

 

アイスランド語の基数詞

 tuttugu「20」やeinn「1」のようにそれ以上分けられない数を単純数詞,tuttugu og einn「21」やtvö þúsund「2,000」のように単純数詞を組み合わせて作ったものを合成数詞と呼ぶ。

0

0

núll

 

1から9

1

einn

2

tveir

3

þrír

4

fjórir

5

fimm

6

sex

7

sjö

8

átta

9

níu

 「1から4」には性と格の変化がある。以下に,それぞれの主格形(男性・女性・中性)をまとめておく。

  男性 女性 中性
1 einn ein eitt
2 tveir tvær tvö
3 þrír þrjár þrjú
4 fjórir fjórar fjögur

 

10から19

10

tíu

11

ellefu

12

tólf

13

þrettán

14

fjórtán

15

fimmtán

16

sextán

17

sautján

18

átján

19

nítján

 ellefu「11」とtólf「12」はそれぞれゲルマン祖語の*ainlif, *twalifまで遡り,「10」より多い部分を指して"1あまり","2あまり"のような構造になっている。一方,「13から19」までは,"3から9+tán/tján(10)"で,1の位と10の位を組み合わせたもの。これらの構造は,アイスランド語を含むゲルマン語派の言語に広く見られる。

 

20から90

20

tuttugu

30

þrjátíu

40

fjörutíu

50

fimmtíu

60

sextíu

70

sjötíu

80

áttatíu

90

níutíu

 「20から90」は2から9+tugu/tíu(10)で"2つの10","3つの10","4つの10"……のような構造になっている。これらの後に「1から9」の基数詞を続けると,「99以下」の合成数詞ができる。1の位と10の位の間にはogを挟む。

99以下の合成数詞

21

tuttugu og einn

22

tuttugu og tveir

33

þrjátíu og þrír

44

fjörutíu og fjórir

55

fimmtíu og fimm

66

sextíu og sex

77

sjötíu og sjö

88

áttatíu og átta

99

níutíu og níu

 

100の位

100

hundrað, eitt hundrað

200

tvö hundruð

300

þrjú hundruð

400

fjögur hundruð

500

fimm hundruð

600

sex hundruð

700

sjö hundruð

800

átta hundruð

900

níu hundruð

 「100」はhundraðまたはeitt hundrað。「200から900」は合成数詞として表し,「100」は複数形になる(ここでは複数主格hundruð)。また,hundrað「100」は中性名詞扱いなので,前に来る「1から4」の基数詞は中性形。

 後ろに「99以下」の基数詞を続けると「999以下」の合成数詞ができる。最後の要素の直前にだけogを挟む。

999以下の合成数詞

101

eitt hundrað og einn

202

tvö hundruð og tveir

310

þrjú hundruð og tíu

411

fjögur hundruð og ellefu

520

fimm hundruð og tuttugu

630

sex hundruð og þrjátíu

722

sjö hundruð tuttugu og tveir

833

átta hundruð þrjátíu og þrír

999

níu hundruð níutíu og níu

 

1000以上

1,000

þúsund, eitt þúsund

1,000,000(100万)

milljón, ein milljón

1,000,000,000(10億)

milljarður, einn milljarður

1,000,000,000,000(1兆)

billjón, ein billjón

 「1000以上」の基数詞には,3桁ごとに位を表す単純数詞がある。ほかの数はこれらを使った合成数詞で表す。

 合成数詞を作るとき,前に「2以上」の基数詞が来ると,位を表す数詞は複数形になる(ここでは複数主格を例に挙げる)。また,þúsund「1000」は中性名詞,milljón「100万」とbilljón「1兆」は女性名詞,milljarður「10億」は男性名詞なので,前に来る「1から4」の基数詞はそれぞれの性に合わせて変化させる。

  単数主格 複数主格
1,000 þúsund þúsund
1,000,000
(100万)
milljón milljónir
1,000,000,000
(10億)
milljarður milljarðar
1,000,000,000,000
(1兆)
billjón billjónir

 前に「999以下」の基数詞を置くと以下のようになる。

1000以上の合成数詞①

2,000

tvö þúsund

10,000

tíu þúsund

15,000

fimmtán þúsund

25,000

tuttugu og fimm þúsund

50,000

fimmtíu þúsund

100,000

eitt hundrað þúsund

101,000

eitt hundrað og eitt þúsund

102,000

eitt hundrað og tvö þúsund

999,000

níu hundruð níutíu og níu þúsund

 後ろにより小さい基数詞を続けると以下のようになる。いくつかの要素を組み合わせて合成数詞を作るときは,最後の要素の前にogを挟む。

1000以上の合成数詞②

1,001

eitt þúsund og einn

1,010

eitt þúsund og tíu

1,050

eitt þúsund og fimmtíu

1,099

eitt þúsund níutíu og níu

1,100

eitt þúsund og eitt hundrað

1,234

eitt þúsund tvö hundruð þrjátíu og fjórir

1,000,001

ein milljón og einn

1,001,000

ein milljón og eitt þúsund

1,234,567

ein milljón tvö hundruð þrjátíu og fjórir þúsund fimm hundruð sextíu og sjö

 

まとめ

 アイスランド語の基数詞のしくみについて,簡単に特徴をまとめておく。

単純数詞と合成数詞

 01から910から1920から901001000以上の位を表す数詞は単純数詞,それ以外は合成数詞として表す。

合成数詞の作り方

 大きいほうから順番に並べ,最後の要素の前にogを挟む。

位取り

 1000以上の基数詞は,3桁ごとに位が変わる。

語形変化

  • 1から4には性と格の変化がある。
  • 1001000以上の位を表す数詞は名詞扱いで,前に「2以上」の基数詞が来る場合は複数形になる。

 

参考文献

 

関連記事

misotomatics.com

misotomatics.com