アイスランド語の《基数詞のしくみ》について書く。アイスランド語の基数詞が数をどう表しているか,その構造・しくみをまとめる。このテーマについて詳しくは「テーマ《基数詞のしくみ》の記事リスト」に。
- 目次-CONTENTS-
- 更新履歴
アイスランド語の基数詞
tuttugu「20」やeinn「1」のようにそれ以上分けられない数を単純数詞,tuttugu og einn「21」やtvö þúsund「2,000」のように単純数詞を組み合わせて作ったものを合成数詞と呼ぶ。
0
0
núll
1から9
1
einn
2
tveir
3
þrír
4
fjórir
5
fimm
6
sex
7
sjö
8
átta
9
níu
「1から4」には性と格の変化がある。以下に,それぞれの主格形(男性・女性・中性)をまとめておく。
男性 | 女性 | 中性 | |
---|---|---|---|
1 | einn | ein | eitt |
2 | tveir | tvær | tvö |
3 | þrír | þrjár | þrjú |
4 | fjórir | fjórar | fjögur |
10から19
10
tíu
11
ellefu
12
tólf
13
þrettán
14
fjórtán
15
fimmtán
16
sextán
17
sautján
18
átján
19
nítján
ellefu「11」とtólf「12」はそれぞれゲルマン祖語の*ainlif, *twalifまで遡り,「10」より多い部分を指して"1あまり","2あまり"のような構造になっている。一方,「13から19」までは,"3から9+tán/tján(10)"で,1の位と10の位を組み合わせたもの。これらの構造は,アイスランド語を含むゲルマン語派の言語に広く見られる。
20から90
20
tuttugu
30
þrjátíu
40
fjörutíu
50
fimmtíu
60
sextíu
70
sjötíu
80
áttatíu
90
níutíu
「20から90」は2から9+tugu/tíu(10)で"2つの10","3つの10","4つの10"……のような構造になっている。これらの後に「1から9」の基数詞を続けると,「99以下」の合成数詞ができる。1の位と10の位の間にはogを挟む。
99以下の合成数詞
21
tuttugu og einn
22
tuttugu og tveir
33
þrjátíu og þrír
44
fjörutíu og fjórir
55
fimmtíu og fimm
66
sextíu og sex
77
sjötíu og sjö
88
áttatíu og átta
99
níutíu og níu
100の位
100
hundrað, eitt hundrað
200
tvö hundruð
300
þrjú hundruð
400
fjögur hundruð
500
fimm hundruð
600
sex hundruð
700
sjö hundruð
800
átta hundruð
900
níu hundruð
「100」はhundraðまたはeitt hundrað。「200から900」は合成数詞として表し,「100」は複数形になる(ここでは複数主格hundruð)。また,hundrað「100」は中性名詞扱いなので,前に来る「1から4」の基数詞は中性形。
後ろに「99以下」の基数詞を続けると「999以下」の合成数詞ができる。最後の要素の直前にだけogを挟む。
999以下の合成数詞
101
eitt hundrað og einn
202
tvö hundruð og tveir
310
þrjú hundruð og tíu
411
fjögur hundruð og ellefu
520
fimm hundruð og tuttugu
630
sex hundruð og þrjátíu
722
sjö hundruð tuttugu og tveir
833
átta hundruð þrjátíu og þrír
999
níu hundruð níutíu og níu
1000以上
1,000
þúsund, eitt þúsund
1,000,000(100万)
milljón, ein milljón
1,000,000,000(10億)
milljarður, einn milljarður
1,000,000,000,000(1兆)
billjón, ein billjón
「1000以上」の基数詞には,3桁ごとに位を表す単純数詞がある。ほかの数はこれらを使った合成数詞で表す。
合成数詞を作るとき,前に「2以上」の基数詞が来ると,位を表す数詞は複数形になる(ここでは複数主格を例に挙げる)。また,þúsund「1000」は中性名詞,milljón「100万」とbilljón「1兆」は女性名詞,milljarður「10億」は男性名詞なので,前に来る「1から4」の基数詞はそれぞれの性に合わせて変化させる。
単数主格 | 複数主格 | |
---|---|---|
1,000 | þúsund | þúsund |
1,000,000 (100万) |
milljón | milljónir |
1,000,000,000 (10億) |
milljarður | milljarðar |
1,000,000,000,000 (1兆) |
billjón | billjónir |
前に「999以下」の基数詞を置くと以下のようになる。
1000以上の合成数詞①
2,000
tvö þúsund
10,000
tíu þúsund
15,000
fimmtán þúsund
25,000
tuttugu og fimm þúsund
50,000
fimmtíu þúsund
100,000
eitt hundrað þúsund
101,000
eitt hundrað og eitt þúsund
102,000
eitt hundrað og tvö þúsund
999,000
níu hundruð níutíu og níu þúsund
後ろにより小さい基数詞を続けると以下のようになる。いくつかの要素を組み合わせて合成数詞を作るときは,最後の要素の前にogを挟む。
1000以上の合成数詞②
1,001
eitt þúsund og einn
1,010
eitt þúsund og tíu
1,050
eitt þúsund og fimmtíu
1,099
eitt þúsund níutíu og níu
1,100
eitt þúsund og eitt hundrað
1,234
eitt þúsund tvö hundruð þrjátíu og fjórir
1,000,001
ein milljón og einn
1,001,000
ein milljón og eitt þúsund
1,234,567
ein milljón tvö hundruð þrjátíu og fjórir þúsund fimm hundruð sextíu og sjö
まとめ
アイスランド語の基数詞のしくみについて,簡単に特徴をまとめておく。
単純数詞と合成数詞
0,1から9,10から19,20から90,100,1000以上の位を表す数詞は単純数詞,それ以外は合成数詞として表す。
合成数詞の作り方
大きいほうから順番に並べ,最後の要素の前にogを挟む。
位取り
1000以上の基数詞は,3桁ごとに位が変わる。
語形変化
- 1から4には性と格の変化がある。
- 100,1000以上の位を表す数詞は名詞扱いで,前に「2以上」の基数詞が来る場合は複数形になる。
参考文献
- 『ニューエクスプレスプラス アイスランド語(CD付)』白水社,2020年,入江浩司
- "The American Heritage dictionary of Indo-European Roots (third edition)", Houghton Mifflin Harcourt, 2011, Calvert Watkins
- 「Reconstruction:Proto-Germanic/ainalif - Wiktionary, the free dictionary」2025/05/15閲覧
- 「Reconstruction:Proto-Germanic/twalif - Wiktionary, the free dictionary」2025/05/15閲覧
- 「Reconstruction:Proto-Germanic/teguz - Wiktionary, the free dictionary」2025/05/15閲覧